Depresja - jak okazać wsparcie? - 6 praktycznych pytań i odpowiedzi

Depresja to jedna z najczęściej występujących chorób na świecie, na którą choruje 350 mln ludzi. Szansa, że zachorujesz na nią w ciągu całego życia wynosi nawet 17%. 

Średnio 12% osób chorych na depresję ginie śmiercią samobójczą. W Polsce i wielu rejonach świata, chorzy nadal spotykają się ze stygmatyzacją i nie otrzymują wsparcia którego potrzebują, co znacznie zmniejsza szansę na wyzdrowienie. 

Czym jest depresja? Jakie ma podłoża? Jak pokonać depresję? Dlaczego niesławne słowa „weź się w garść” tak naprawdę mają fatalny skutek? 

W tym artykule poznasz odpowiedzi na te, oraz na wiele innych pytań dotyczących depresji i sposobów radzenia sobie oraz udzielania wsparcia.

Co czuje osoba chora na depresję?

Wyobraź sobie, że jesteś na imprezie i zauważasz u siebie niechęć do uczestniczenia w zabawie. Towarzystwo, które jeszcze niedawno dostarczało Ci rozrywki, teraz staje się dla Ciebie uciążliwe, mimo, że ich zachowanie się nie zmieniło. Przestają cieszyć Cię ich żarty, a Tobie żadne nie przychodzą do głowy. Znajomi zaczynają Cię pytać: co Ty taki smutny? A Ty nie wiesz co się dzieje. 

Z tygodnia na tydzień czujesz, jak byś zapadał się w otchłań ciemnego tunelu, z którego nie widzisz wyjścia. Stopniowo zauważasz, jak ginie u Ciebie zdolność porozumiewania się, koncentracji i odczuwania przyjemności. Z osoby rozmownej, żartobliwej i pełnej energii, stajesz się wycofany, smutny i bez sił do życia. 

Zaczynasz odczuwać lęk o przyszłość. Zadajesz sobie pytania: Jak ja sobie teraz poradzę? Czy nie stracę pracy? Nie zawalę szkoły? Czy bliscy mnie nie opuszczą? Przecież jestem do niczego, nie mam ochoty nic robić a wszelkie perspektywy nagle zniknęły. Czujesz się bezradny, nie wiesz jak poradzić sobie z tym stanem. Przecież wokół nic się nie zmieniło, ale zmieniłeś się Ty. Już nie widzisz dla siebie miejsca w tym świecie. 

Bliscy zaczynają zauważać co się z Tobą dzieje. Mówią, że musisz się wziąć w garść, iść do pracy, być silny. Ale Ty przecież tak bardzo byś chciał móc to zrobić, ale choroba Ci to uniemożliwia. Odebrała Ci zasoby mentalne, które pozwoliłby Ci to zrobić. 

Stan utrzymuje się już od tygodni, a Ty tracisz nadzieję na poprawę i zaczynasz miewać myśli samobójcze. Myślisz, jak dobrze byłby usnąć i już się nie obudzić. Myślisz coraz odważniej, zrobię to za tydzień, za dwa dni, jutro. Mówisz, w końcu to się skończy, nie będziesz już czuł, że zawodzisz siebie i ludzi wokół. Wybierasz sposób i miejsce, szalenie się boisz, ale nie czujesz już siły, aby zmagać się z tym dłużej.

STOP.

To nie musi się tak skończyć, ale może, jeśli pozostaniesz z tym sam i nie wyciągniesz ręki po pomoc. O tym jak sobie pomóc i gdzie taką pomoc możesz otrzymać, dowiesz się z dalszej części artykułu.

Jakie są podłoża depresji?

Wedle obecnego stanu wiedzy, depresja to złożone zaburzenie, którego przyczyną może być połączenie czynników genetycznych i środowiskowych. Według obecnych badań, składnik genetyczny odpowiada za około 15% ryzyka depresji.

Oczywiście wpływ na rozwój depresji będzie miała również dieta, poziom hormonów i współistniejące choroby. Natomiast tutaj skupimy się na czynnikach środowiskowych, czyli: Co od strony psychologicznej przyczynia się do powstania depresji?

Triada Poznawcza depresji

Jako Polacy, mamy skłonność do narzekania i widzenia szklanki zawsze do połowy pustej. Często jesteśmy zbyt krytyczni wobec siebie, stale porównując się z innymi, zwykle w sposób, który nas dyskredytuje. Ten rodzaj myślenia jest znany jako triada poznawcza depresji.

W modelu poznawczym mówi się o triadzie depresji w postaci złego obrazu świata, złego obrazu siebie i złego obrazu przyszłości. Nasza kultura wspiera w nas te przekonania. Religia może uczynić grzesznymi nawet same myśli, na których powstanie nie mamy przecież wpływu. Każe nam czuć się winnymi za zaspokajanie swoich naturalnych potrzeb, wytwarzając wewnętrzny konflikt o którym mówił Freud. Superego walczy z ego i id.

Mówiąc językiem potocznym, wdrukowane nam uwarunkowanie mentalne zaczyna toczyć walkę z własnym ciałem.

Co ze wsparciem z zewnątrz?

System edukacji wtłacza nas w jeden schemat, mówiąc że jedyną drogą do sukcesu jest zapamiętywanie i bezrefleksyjne powtarzanie informacji. Rodzice zachęcają nas do rezygnacji z własnych pasji i zaspokajania ich ambicji, które ich zdaniem, zapewnią nam sukces lub im opiekę na starość. Natomiast media bombardują nas obrazami sukcesu, rzadko pokazując jego zaplecze, które w rzeczywistości może wcale nie być tak kolorowe, jak nam się wydaje.

Żyjemy w świecie pozornie nieskończonego wpływu, w którym klęska jest tylko naszą winą. Lista rzeczy do odhaczenia na drodze do sukcesu jest coraz dłuższa. Relacje są często powierzchowne i nie ma w nich przestrzeni na czucie i dzielenie się głębszymi przemyśleniami. Nie ma czasu na zatrzymanie się. To wszystko jest jak tykająca bomba, która tylko czeka na przesilenie aby wybuchnąć.

Objawy depresji – jak odróżnić depresję od smutku?

W odróżnieniu od chwilowego spadku nastroju i smutku depresja ma charakter stały, utrzymujący się co najmniej dwa tygodnie. Depresja nie jest pojedynczą emocją, a zbiorem wielu czynników które się na nią składają.

Często mylnie używa się pojęcia “depresja” w odniesieniu do chwilowego przygnębienia, jednak w diagnostyce psychiatrycznej te dwa stany są odróżniane. Dlatego też, jeśli od dłuższego czasu odczuwasz co najmniej dwa z poniższych objawów, to może to wskazywać na początki depresji:

• • Spadek nastroju

• • Zmniejszony napęd – brak motywacji do podejmowania codziennych aktywności

• • Spadek apetytu

• • Nadmierna senność lub bezsenność

• • Wycofanie z kontaktów społecznych

• • Zaburzenia koncentracji i pamięci

• • Nawracające myśli samobójcze

• • Anhedomia – niemożność odczuwania przyjemności

• • Czarnowidztwo – postrzeganie przyszłości jako pozbawionej perspektyw

• • Zwiększony samokrytycyzm i negatywne postrzeganie siebie i swojej sytuacji

• • Zwiększone poczucie winy

Pamiętaj, że każdy z tych objawów z osobna nie musi oznaczać depresji, jednak ważne jest, aby być świadomym i wykryć chorobę we wczesnym stadium.

Jak wygląda leczenie depresji?

Jeśli zauważasz u siebie któreś z powyższych objawów, najlepiej jeśli udasz się do psychiatry lub lekarza pierwszego kontaktu. Im mniej będziesz zwlekać, tym szybciej otrzymasz pomoc. 

Psychiatra przeprowadzi wywiad i ewentualnie zleci badania po których wprowadzi leczenie. Dobry lekarz zapewni atmosferę akceptacji, gdzie będziesz mógł opowiedzieć o swoim problemie i zostaniesz wysłuchany.

Prawdopodobnie zostaną Ci przepisane leki i zalecona psychoterapia. Są to skuteczne metody leczenia, które zapewniają poprawę nawet u 70% pacjentów chorych na depresję. W wyjątkowo ciężkich przypadkach, szczególnie kiedy występują myśli i tendencje samobójcze może być konieczna hospitalizacja.

W przypadku próby samobójczej pacjent może być przyjęty bez zgody. Jeśli czujesz, że potrzebujesz natychmiastowej pomocy, możesz skorzystać z numerów telefonu na dole artykułu, lub zgłosić się bezpośrednio na izbę przyjęć szpitala psychiatrycznego, gdzie jest obecny lekarz dyżurny.

Jeśli ktoś informuje Cię o zamiarze popełnienia samobójstwa, zgodnie z prawem powinieneś wybrać numer alarmowy i wezwać pomoc. Występuje tu bowiem bezpośrednie zagrożenie życia lub zdrowia. Najczęściej same leki nie wystarczą do trwałego uporania się z problemem, poprawią one co prawda nastrój i pomogą wrócić do aktywności, jednak nie wyeliminują przyczyn, które depresję wywołały.

Nad samymi przyczynami depresji pracujemy na psychoterapii. Może się okazać, że czynniki takie jak stres, toksyczne relacje czy niska samoocena od dawna się nawarstwiały, tworząc idealne podłoże do powstania depresji. Tylko ich przepracowanie w drodze terapii może pomóc w pełni dojść do zdrowia.

Co sam możesz zrobić, aby pomóc sobie wyjść z depresji?

Wiesz już, jak ważny w leczeniu depresji są wpływ zewnętrzny oraz profesjonalna pomoc. Masz również pojęcie do kogo się zwrócić, oraz czego się spodziewać. Jednak jak możesz samemu przyczynić się do wygrania wewnętrznej bitwy z depresją? Oto…

5 praktycznych sposobów

• Przede wszystkim, nie wymagaj od siebie ponad swoje możliwości. Musisz zacząć od akceptacji obecnego stanu. Masz prawo go przeżywać i nie mogłeś wybrać tego, czy on u Ciebie powstanie. Poinformuj zaufane osoby o swoim stanie, powiedz im co czujesz, oraz czego od nich oczekujesz.

• Często sama obecność bliskiej osoby może Ci pomóc poczuć się trochę lepiej. Jeśli masz taką możliwość, daj sobie czas na odpoczynek, weź zwolnienie lub urlop. To informacja dla Ciebie, że coś jest nie tak, i że trzeba to zmienić. To prośba o zajęcie się jakimś problemem, który Ci doskwiera. Lekceważąc go sprawisz, że się pogłębi i będzie trwał bardzo długo.

• Mimo braku chęci, staraj się nie porzucać całkowicie codziennej aktywności. Poranna kąpiel, zmiana ubrania i porządek wokół pozwolą Ci poczuć się bardziej zwyczajnie. Możesz sobie odpuścić część rzeczy na pewien czas, nawet kilka tygodni, jednak nie pozwól by trwało to zbyt długo.

• Stopniowo staraj się podejmować drobne aktywności, takie jak np. spacer, gra, czy zajęcie się czymś co zaangażuje cię fizycznie, a nie będzie wymagające intelektualnie. Jeśli jesteś w stanie, możesz skorzystać z poradników, jednak uważaj, dlatego że łatwo możesz wpaść w pułapkę obwiniania się za brak postępów. Lepiej zdać się na pomoc doświadczonego psychoterapeuty, który przeprowadzi Cię przez ten okres i pozwoli lepiej zrozumieć siebie.

• Staraj się fundować sobie drobne przyjemności i nagradzać się za podjęty wysiłek. Pamiętaj, że depresja nie musi trwać wiecznie i masz realną szansę na powrót do zdrowia w przyszłości. Możliwe nawet, że będziesz funkcjonować lepiej niż wcześniej dzięki głębszemu zrozumieniu siebie. W psychologii nazywa się to wzrostem potraumatycznym.

Nie trać nadziei

Możesz mieć wrażenie, że bezpowrotnie utraciłeś pewne zasoby, takie jak np. towarzyskość czy humor, jednak to nieprawda. Gdy wrócisz do zdrowia, zobaczysz że Twoje zasoby cały czas są, zostały jedynie zakryte przez depresję. Nie definiuj się przez pryzmat choroby – nie jesteś nią, jest to jedynie stan, który przeminie.

Jednak to kiedy przeminie, zależy od tego jak się nim zajmiesz.

Jak wspierać osobę chorą na depresję?

Jest bardzo prawdopodobne, że Twój rozmówca będzie odmawiał kontaktu bądź wspólnego spędzania czasu. Może to być często spowodowane obawą, że nie spełni oczekiwań otoczenia. A więc jak możesz mu pomóc?

Co robić?

Możesz go zapewnić, że chcesz z nim być również w tym momencie i możecie pobyć razem w sposób inny niż zwykle. Taka obecność może czasem uratować życie.

Możesz oferować swoje towarzystwo lub zachęcać bliską osobę do drobnych aktywności, które mogą być dla niej przyjemne. Spacer, obcowanie ze zwierzętami lub gry karciane będą dobrym pomysłem. Wyjście na huczną imprezę pełną zgiełku raczej nie poprawi stanu Twojego towarzysza, wręcz przeciwnie, sprawi, że zacznie on czuć się jeszcze gorzej ze sobą.

Przede wszystkim słuchaj z empatią i zrozumieniem oraz wystrzegaj się udzielania niechcianych rad.

Czego nie robić

Proszę, tylko jej nie mów, aby wzięła się w garść, lub że wymyśla, przesadza albo jest leniwa. Osiągniesz skutek odwrotny do zamierzonego. Takim działaniem wydłużysz tylko jej cierpienie i zwiększysz jego nasilenie.

Mówienie osobie chorej żeby przestała okazywać objawy choroby nie jest rozsądne. Przypomina to złoszczenie się na rybę, że nie potrafi biegać 

Osoba cierpiąca na depresję nie jest mniej aktywna bądź smutna ponieważ chce taka być, lecz dlatego że choroba upośledza działanie neuroprzekaźników, które umożliwiają aktywność i odczuwanie radości. 

Okaż empatię, nie dawaj wyrazów dezaprobaty dla przeżyć chorego. Najlepiej nie komentuj jej stanu bez potrzeby. Możesz powiedzieć, że czujesz się zaniepokojony zmianą którą zauważyłeś i zapytać jak możesz pomóc.

Więcej praktycznych metod komunikacji możesz się nauczyć na prowadzonym przeze mnie treningu indywidualnym. W ramach treningu uczę, jak okazywać wsparcie i budować zaufanie, zarazem pozostając w kontakcie ze swoimi potrzebami i uczuciami.

Podsumowanie

W tym artykule poznałeś odpowiedzi na 6 kluczowych pytań dotyczących depresji:

• Co czuje osoba chora na depresję

• Jakie podłoże ma depresja

• Jakie ma objawy oraz czym depresja różni się od smutku

• Jak wygląda leczenie depresji

• Co sam możesz zrobić aby wyjść z depresji

• Jak wspierać osobę chorą na depresję

Depresja to poważna choroba, której nie można lekceważyć. Każdego roku sieje spustoszenie wśród milionów osób, nie zważając na wiek, płeć ani status społeczny. Dezorganizuje nasze życie i rzuca wyzwanie całemu życiu osoby chorej. 

Na szczęście jest chorobą uleczalną, a jako osoby bliskie, możemy mieć duży wpływ na proces zdrowienia. Dzięki odpowiedniemu leczeniu, profesjonalnej psychoterapii i wsparciu, większości osób udaje się wygrać z depresją a nawet dokonać zmiany na lepsze.

Pamiętaj aby nie bać się korzystać ze wsparcia, ani go okazywać. Jednocześnie wiedz, że nie zastąpisz profesjonalnego leczenia, ale możesz znacznie wesprzeć proces zdrowienia. Nic tak nie wspiera, jak akceptacja i zrozumienie najbliższych osób.