Osoby ADHD w pracy. Motywacją jest zainteresowanie, nowość, rywalizacja i pilność. Ale są też problemy.
Pod ostatnim wpisem o ADHD pojawiła się prośba o wskazówki…
ADHD to zaburzenie neurorozwojowe, które objawia się niedoborem neuroprzekaźników, takich jak dopamina i noradrenalina. Wiąże się to deficytami w aspekcie funkcji wykonawczych tj. koncentracji uwagi, organizacją działań, przechodzeniem od jednego zadania w drugie etc. Poza tym trudnością w regulacji emocji, impulsywnością, drażliwością i natłokiem myśli (1).
Czym jest spektrum ADHD?
Jak się tego doświadcza w praktyce? Od początku dnia uwaga jest przyciągana przez losowe rzeczy. Angażowanie się w konkretne zadanie występuje impulsywnie i nie jest przy nim brane pod uwagę kryterium ważności. Z perspektywy osoby w spektrum ADHD wiele rzeczy wydaje się równie ważnych. Charakterystyczna jest zatem prokastynacja i spóźnianie się. Myśli latają od tematu do tematu, więc nawet próbując robić jedną rzecz, trudno sprawić, aby jednocześnie nasz mózg był na niej skupiony. Z perspektywy obserwatora wygląda to jak rozkojarzenie.
Trudności związane z ADHD.
W wykonywaniu codziennych zadań jest obecne emocjonalne napięcie, często odczuwane np. jako napięcie w ciele czy rozdrażnienie. Jest to widoczne właściwie w każdym aspekcie, oprócz tych które mieszczą się w zakresie pasji – rzeczy bardzo interesujących lub takich, które dostarczają silnych bodźców. Emocje często pojawiają się znikąd i trudno jest je wyciszyć. Impulsywność występuje nie tylko w podejmowaniu się przypadkowych zajęć, ale także w kontaktach społecznych.
Osoby w spektrum ADHD w rozmowie są często skupione na opowiadaniu o sobie. Dzielą się swoimi pasjami i uważają, że są one równie ciekawe dla innych. Budują długie, wielowątkowe wypowiedzi, gdzie często jeden wątek jest tylko luźno powiązany z drugim. Bywa, że wchodzą w słowo lub kończą za kogoś wypowiedź. Czas wolny spędzają aktywnie. Trudno im odpoczywać w bezruchu. Nawet jeśli próbują, ich umysł nieustannie podsyła różne myśli i silnie się w nie angażuje. Próba wyciszenia dialogu wewnętrznego jest przeciwskuteczna.
Statystyki na temat osób ADHD.
ADHD jest dziedziczone i obecne od początku życia. Jeśli dana osoba mieści się w spektrum ADHD, szansa, że jeden lub obojga rodziców też się w nim znajduje wynosi ponad 50% (2). Średnio współwystępują również 3 inne zaburzenia. Szacuje się, że wśród osób uzależnionych, aż u 50% występuje ADHD (3) Średnia długość życia jest niższa aż o 13 lat (4). Osoby takie od dziecka spotykają się z krzywdzącymi i niesprawiedliwymi ocenami. Słyszą najczęściej – zdolny, ale leniwy. Tymczasem obserwacje te są całkowicie nietrafione. Osoby takie rzeczywiście są zdolne, ale nie są leniwe. Po prostu o wiele trudniej, niż innym jest im się skupić na rzeczach nudnych.
Negatywna reakcja środowiska, ciągłe napominanie, dyscyplinowanie i skarżenie się wpływa negatywnie na poczucie własnej wartości. Sprzyja powstawaniu depresji, zaburzeń lękowych, zaburzeń obsesyjno-kompulsyjnych i innych. Średnio przy ADHD współwystępują 3 inne zaburzenia. 50-70% mieści się jednocześnie w spektrum autyzmu (5). Nie da się również z niego wyrosnąć, a co najwyżej nauczyć się lepiej radzić z trudnościami (1). Dużo rzadziej diagnozowane są dziewczęta. Wynika to m.in. z tzw. wychowania do grzeczności.
Mity wokół ADHD.
Obierają inne strategie niż chłopcy, bardziej tłumią swoje impulsy, przez co objawy nie są tak widoczne. Oczywiście to również odbija się na ich zdrowiu psychicznym i fizycznym. Jako że ADHD ma podłoże biologiczne, podstawą jest farmakoterapia. Leki są wyjątkowo skuteczne. Medikinet będący lekiem pierwszego wyboru poprawia funkcjonowanie nawet u 90% osób. Niestety w powodu irracjonalnych uprzedzeń i utożsamiania tych leków z na*kotykami dostęp do nich jest znacznie utrudniony.
Wokół ADHD panuje mnóstwo mitów. Krążą absurdalne teorie, jakoby było one biznesowym wymysłem, stworzonym w celu sprzedaży leków. Nie będę się zajmował aż tak oderwanymi narracjami. ADHD jest równie dobrze zbadane co inne często występujące zaburzenia, a różnice w funkcjonowaniu mózgu widoczne są również przy neuroobrazowaniu. Mówi się też o „modzie na ADHD” to również bzdura. W rzeczywistości nadal wstępuje niedodiagnozowanie. Osób w spektrum ADHD jest w społeczeństwie około 5% , to znacznie więcej, niż jest zdiagnozowanych (6). Mylimy postęp w diagnostyce ze wzrostem występowania.
Metody pomocy przy ADHD.
Poza lekami udowodnioną skuteczność ma coaching ADHD, terapia poznawczo-behawioralna, medytacja mindfulness, biofeedback, uprawianie sportu i psychoedukacja. ADHD to jednak nie tylko trudności, to też cały zestaw specyficznych cech, które wymagają indywidualnego podejścia i wnoszą wiele wartości do społeczeństwa. Osoby takie są kreatywne i pochłonięte działaniem, o ile uznają je za interesujące. Mają duże poczucie humoru i wiele pomysłów. Dobrze sprawdzają się w pracach twórczych, np. jako dyrektor kreatywny. Przy odpowiednim zrozumieniu, wsparciu i dostosowaniu środowiska są w stanie świetnie funkcjonować i realizować się życiowo.
Źródła:
Umów się na trzydziestominutową sesję wstępną, gdzie porozmawiamy o obszarach wymagających większej uwagi i określimy cele współpracy.
Podobne Wpisy
Czym jest neuroatypowość? Próba wzajemnego zrozumienia przypomina dialog międzykulturowy.
Pojęcie neuroatypowości wynika z odmiennego podejścia do zaburzeń neurorozwojowych, takich…